Việt Nam và cơ hội xuất khẩu bao bì giấy ra quốc tế

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và xu hướng “xanh hóa” sản xuất, bao bì giấy đang dần thay thế bao bì nhựa trở thành lựa chọn ưu tiên tại nhiều quốc gia phát triển. Sự dịch chuyển này không chỉ xuất phát từ nhu cầu tiêu dùng thân thiện môi trường, mà còn đến từ chính sách của các chính phủ về việc giảm rác thải nhựa và thúc đẩy mô hình phát triển bền vững. Đây chính là cơ hội lớn cho các doanh nghiệp sản xuất bao bì giấy, đặc biệt là tại các quốc gia đang phát triển như Việt Nam

Với lợi thế về chi phí, nguồn nguyên liệu, lao động và vị trí địa lý thuận lợi, Việt Nam đang nổi lên như một trung tâm sản xuất bao bì giấy cho khu vực châu Á – Thái Bình Dương và xa hơn là vươn ra toàn cầu. Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành kim ngạch xuất khẩu thực sự, ngành bao bì giấy Việt cần vượt qua nhiều thách thức cả về chất lượng, năng lực sản xuất lẫn khả năng hội nhập chuỗi cung ứng quốc tế

1. Xu hướng bao bì xanh – Cơ hội vàng cho bao bì giấy

1.1 Toàn cầu chống lại rác thải nhựa

Theo Liên Hợp Quốc, mỗi năm có hơn 400 triệu tấn rác thải nhựa được tạo ra trên toàn thế giới, trong đó chỉ có khoảng 9% được tái chế. Phần còn lại chủ yếu bị chôn lấp hoặc xả thẳng ra đại dương, gây ra hậu quả nghiêm trọng cho sinh thái. Trước thực trạng này, nhiều quốc gia đang triển khai các chính sách nghiêm ngặt về giảm thiểu nhựa dùng một lần, thậm chí cấm hoàn toàn bao bì nhựa trong các lĩnh vực như bán lẻ, thực phẩm, logistics…

Bao bì giấy – vốn dễ tái chế, phân hủy nhanh và thân thiện với môi trường – đã trở thành giải pháp thay thế tối ưu, nhận được sự ủng hộ rộng rãi từ cả chính phủ lẫn người tiêu dùng

1.2 Tăng trưởng mạnh về nhu cầu bao bì giấy

Theo dự báo của Allied Market Research, thị trường bao bì giấy toàn cầu sẽ đạt quy mô 476 tỷ USD vào năm 2030, với tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) khoảng 4,5%/năm. Một số yếu tố thúc đẩy tăng trưởng bao gồm:

• Sự phát triển mạnh của thương mại điện tử và ngành logistics
  
• Nhu cầu lớn từ ngành thực phẩm, thức uống, dược phẩm, mỹ phẩm
  
• Ý thức người tiêu dùng ngày càng cao về bảo vệ môi trường
  
• Xu hướng “tiêu dùng xanh” và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (CSR)

2. Lợi thế của Việt Nam trong sản xuất và xuất khẩu bao bì giấy

2.1 Nguồn nguyên liệu đa dạng, giá cả cạnh tranh

Việt Nam hiện sở hữu hệ thống các nhà máy giấy tái chế và giấy công nghiệp quy mô lớn, cung cấp nguồn giấy ổn định cho ngành bao bì. Ngoài ra, ngành lâm nghiệp đang phát triển mạnh, với diện tích rừng trồng tăng đều và ngày càng đạt các chứng chỉ quốc tế như FSC

Lợi thế về chi phí nhân công và chi phí sản xuất giúp giá thành bao bì giấy của Việt Nam cạnh tranh hơn so với các đối thủ như Hàn Quốc, Nhật Bản hay các nước châu Âu

2.2 Năng lực sản xuất hiện đại, linh hoạt

Nhiều doanh nghiệp Việt đã đầu tư mạnh vào hệ thống máy móc tự động, công nghệ in hiện đại và quy trình kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt. Nhờ đó, có thể sản xuất các loại bao bì giấy chất lượng cao như:

• Hộp giấy in offset cao cấp cho ngành mỹ phẩm, dược, quà tặng
  
• Bao bì carton nhiều lớp cho ngành logistics, điện tử, thực phẩm
  
• Túi kraft thân thiện môi trường thay thế túi nilon
  
• Giấy xốp, giấy góc, giấy mẫu dùng trong đóng gói công nghiệp
  

Ngoài ra, khả năng đáp ứng đơn hàng nhanh, linh hoạt trong thiết kế, in ấn cũng là điểm mạnh của các nhà sản xuất Việt Nam khi tiếp cận khách hàng quốc tế

2.3 Vị trí địa lý chiến lược và hội nhập FTA

Việt Nam nằm gần các thị trường lớn như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và có hệ thống cảng biển quốc tế phát triển. Bên cạnh đó, việc tham gia các hiệp định thương mại tự do (FTA) như EVFTA, CPTPP, RCEP giúp doanh nghiệp:

• Tiếp cận thị trường lớn với ưu đãi thuế quan
  
• Đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế về chất lượng, môi trường
  
• Mở rộng mạng lưới đối tác toàn cầu
  

3. Thị trường xuất khẩu tiềm năng

3.1 Liên minh Châu Âu (EU)

EU là khu vực có tiêu chuẩn cao về môi trường và là một trong những thị trường đang ưu tiên loại bỏ bao bì nhựa. EVFTA giúp doanh nghiệp Việt hưởng mức thuế ưu đãi khi xuất khẩu bao bì giấy, nếu đáp ứng các tiêu chuẩn như:

• Chứng chỉ FSC, PEFC (quản lý rừng bền vững)
  
• Quy định về vật liệu tái chế, không chứa kim loại nặng
  
• Thiết kế thân thiện môi trường, có thể phân hủy

3.2 Hoa Kỳ

Mỹ là thị trường tiêu thụ bao bì giấy lớn nhất thế giới, với hàng triệu đơn hàng mỗi ngày từ các nền tảng như Amazon, eBay. Nhiều tập đoàn như Walmart, Starbucks, McDonald’s đã chuyển sang sử dụng bao bì giấy.

Xu hướng “China+1” cũng khiến nhiều nhà nhập khẩu Mỹ tìm kiếm nhà cung ứng ngoài Trung Quốc, và Việt Nam là điểm đến tiềm năng nhờ chi phí rẻ, vận chuyển thuận tiện

3.3 Nhật Bản và Hàn Quốc

Các doanh nghiệp Nhật – Hàn có xu hướng chuộng đối tác gần gũi về địa lý và có văn hóa tương đồng. Họ đặc biệt quan tâm đến:

• Độ đồng đều của sản phẩm
  
• Tính thẩm mỹ, thiết kế tối giản nhưng tinh tế
  
• Khả năng giao hàng đúng hạn, kiểm soát chất lượng tốt

Do đó, đây là những thị trường ổn định và lâu dài nếu doanh nghiệp Việt đáp ứng tốt yêu cầu khắt khe

4. Thách thức cần vượt qua

4.1 Chưa đạt đủ chứng nhận quốc tế

Nhiều doanh nghiệp sản xuất bao bì tại Việt Nam vẫn chưa đầu tư đầy đủ vào hệ thống quản lý chất lượng, vệ sinh an toàn hay môi trường theo tiêu chuẩn quốc tế. Thiếu các chứng nhận như:

• FSC, PEFC (cho giấy từ rừng bền vững)
  
• ISO 9001, ISO 14001 (quản lý chất lượng, môi trường)
  
• BRC, HACCP (cho bao bì thực phẩm)

Điều này khiến doanh nghiệp khó tiếp cận các thị trường cao cấp

4.2 Quy mô nhỏ, thiếu năng lực cạnh tranh toàn cầu

Hầu hết doanh nghiệp sản xuất bao bì giấy tại Việt Nam vẫn ở quy mô nhỏ – vừa, khó cạnh tranh về giá và năng lực sản xuất so với Trung Quốc hay Ấn Độ

Việc đầu tư công nghệ, tối ưu hóa quy trình và chuẩn hóa hệ thống quản lý là cần thiết để nâng cao vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu

4.3 Biến động giá nguyên liệu và logistics

Giá giấy nguyên liệu và chi phí vận chuyển quốc tế không ổn định cũng là rào cản lớn. Doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược thu mua dài hạn, mở rộng nguồn cung và tăng cường liên kết nội địa để ổn định chi phí

Kết luận

Xuất khẩu bao bì giấy là một cơ hội thực sự lớn cho ngành công nghiệp bao bì Việt Nam trong bối cảnh thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng phát triển bền vững. Tuy nhiên, để nắm bắt cơ hội này, doanh nghiệp cần đổi mới tư duy, đầu tư vào công nghệ, chuẩn hóa quy trình và hướng đến những tiêu chuẩn quốc tế. Chỉ khi có chiến lược phát triển rõ ràng và bài bản, bao bì giấy Việt Nam mới có thể khẳng định được vị thế vững chắc trên bản đồ thương mại toàn cầu